بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی در نواحی شهری

کیفیت زندگی، از مقولات اجتماعی بسیار مهم است که هم چون شاخص­های مهم اقتصادی از جمله تورم، تولید ناخالص ملی، میزان اشتغال و... در میزان توسعه یافتگی کشورها نقش بزرگی را ایفا می­کند. این مفهوم، به خصوص، در ارتباط تنگاتنگی با سرمـایه­ ­اجتمـاعی قـرار دارد. این ارتبـاط می­تواند دروازه­ ورود مفهوم سرمایه­ اجتماعی به برنامه­ریزی شهری باشد. موضوع اساسی در این زمینه، رابطه­ سرمایه اجتماعی با کیفیت­ زندگی در مناطق شهری است. روش تحقیق از نوع توصیفی­- تحلیلی بوده که برای جمع­آوری داده­های مورد نیاز از روش تحقیق پیمایشی استفاده شده است. ابزار سنجش مفاهیم، پرسش نامه محقق که اعتبار آن با روش اعتبار صوری و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ مورد تأئید قرار گرفته است. جامعه آماری شامل کلیه­ی ساکنان شهر گرگان که 343977 نفر بوده و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 363 نفر تعیین شده است. نمونه­ها به روش تصادفی سیستماتیک از دو محله گرگانپارس و کوی انقلااب انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. برای تحلیل داد­ه­ها از روش­های آماری[1] توصیفی و استنباطی و از آزمون­های آماری متناسب با سطح سنجش متغیرها استفاده شد. یافته ها نشان داد که بین سرمایه­ی اجتماعی و ابعاد آن (اعتماد، مشارکت و روابط اجتماعی) با کیفیت زندگی در سطح اطمینان 99 درصد رابطه­ی معناداری وجود دارد. این رابطه با کنترل ناحیه، جنسیت، گروه سنی و سطح تحصیلات همچنان باقیمانده و در سطح اطمینان بالا (99 درصد) معنی­دار است. بر این اساس می تـوان گفت که کیفیت زندگی و ابعـاد متعدد آن (کالبدی-زیست محیطی، اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی و بهداشتی درمانی) متأثر از سرمــایه­ی اجتمــاعی می­باشند. نتایج تجربی اینپژوهش نشان داده است که سطوح بالاتر سرمایه­ اجتماعی سبب می­شود که شاخص­های کیفیت زندگی بهبود یافته و در ادامه افزایش سطح کیفیت زندگی، خود سبب بهبود و توسعه­ روابط جمعی مبتنی بر اعتماد، مشارکت و تعامل در جامعه می­گردد.